Quantcast
Channel: Orientación en Galicia
Viewing all 828 articles
Browse latest View live

Boas prácticas en orientación educativa con TIC e en rede

0
0



OrienTapas :: Bar virtual para profesionales de la orientación educativa e intervención psicopedagógica en red


O meu agradecemento pola mención do xurado á comunidade de orientadoras e orientadores educativos con TIC e en rede.

Un recordo especial para tódolos educadores que comparten pensando na comunidade.

Facendo miñas tamén as palabras de Tabitha Panariso, non esquecerse nos malos momentos de que: 
Somos importantes. Gañamos polo simple feito de elixir coidar dos demáis. 
O noso traballo fai que as cousas cambien.




Da lista dos 318 candidatos para as 6 categorías diferentes e as mencións que compoñen os premios, compartimos os gañadores da V edición dos premios OrientaTapas de "Boas prácticas en orientación educativa con TIC e en rede":

CATEGORÍA A: BLOGS DE ORIENTACIÓN EDUCATIVA
PRIMER PREMIO: Orienta2 en Nava (R. Llamedo): http://orienta2ennava.blogspot.com.es/

SEGUNDO PREMIO: Orientación en red - Blog del ETPOEP Granada:  https://equipotecnicoorientaciongranada.wordpress.com/

TERCER PREMIO: Convivencia e Orientación en Perillo (L. Otero): http://orientateenperillo.blogspot.com.es/

MENCIÓN DEL JURADO: Orientación en Galicia (R. Gómez): http://orientaciongal.blogspot.com.es/

MENCIÓN DEL PÚBLICO: Blog de Orientación educativa (I. Ibarrola): http://multiblog.educacion.navarra.es/iibarrog/

MENCIÓN A1 - Blog de orientación educativa más seguido: La botica del orientador (F. Navarro): http://orientafer.blogspot.com.es/

MENCIÓN A2 - Entrada en un blog de orientación más destacada: ¿Cómo propiciar el cambio en orientación educativa? (M.J. G. Corell): https://colectivorienta.wordpress.com/2017/06/26/como-propiciar-el-cambio-en-orientacion-educativa/


CATEGORÍA B: PÁGINAS WEB DE ORIENTACIÓN EDUCATIVA
PRIMER PREMIO:  Centro de Recursos de Educación Especial de Navarra (CREENA): http://creena.educacion.navarra.es/

SEGUNDO PREMIO:  OrientaJaén (ETPOEP Jaén): http://equipotecnicoprovincialjaen.es/

TERCER PREMIO: Tutorías en red: http://www.tutoriasenred.com/

MENCIÓN B1 - Página más destacada de un orientador/a: Página de Pilar Pérez Esteve: http://pilarperezesteve.es/

MENCIÓN B2 - Página sobre orientación más buscada: Y ahora qué: http://yaq.es/


CATEGORÍA C: ESPACIOS CON RECURSOS RELACIONADOS CON LA ORIENTACIÓN EDUCATIVA
PRIMER PREMIO:  Mónica Diz Orienta: http://monicadizorienta.blogspot.com.es/

SEGUNDO PREMIO: Si es por el maestro ... nunca aprendo (A. Márquez): http://siesporelmaestronuncaaprendo.blogspot.com.es/

TERCER PREMIO: Orientación en red - Blog del ETPOEP Granada:  https://equipotecnicoorientaciongranada.wordpress.com/

MENCIÓN C1 - Orientación en Infantil y Primaria: 9 letras (A. Abarca Fillat): https://9letras.wordpress.com

MENCIÓN C2 - Orientación en Secundaria, Bachillerato y/o FP: Elorientablog (A. García): http://elorientablog.blogspot.com.es/

MENCIÓN C3 - Orientación académica y profesional: Educaweb: http://www.educaweb.com/

MENCIÓN C4 - Educación Inclusiva y Atención a la diversidad: Mon petit coin d'Éducation (C. Elizondo): https://coralelizondo.wordpress.com/

MENCIÓN C5A - Acción tutorial: Pienso, siento, soy (I. Calvo): http://piensosientosoy.blogspot.com.es/

MENCIÓN C5B - Orientación a familias: Familia y Cole (J. Jarque): http://familiaycole.com/

MENCIÓN C6 - Institucional: Orientamur: http://diversidad.murciaeduca.es/orientamur/

MENCIÓN C7 - Asociación, Colectivo o Grupo de Trabajo: Colectivo Orienta: http://colectivorienta.wordpress.com

MENCIÓN C8 - Reflexión y difusión: Transformar la escuela (J.Blas García): http://www.jblasgarcia.com/

MENCIÓN C9 - Docencia y didáctica: No me cuentes historias... ¡Dibújamelas!: http://dibujamelas.wixsite.com/dibujamelas

MENCIÓN C10 - Curación de contenidos: Mónica Diz Orienta: http://monicadizorienta.blogspot.com.es/


CATEGORÍA D: GRUPO, COMUNIDAD O PROYECTO VIRTUAL RELACIONADO CON LA ORIENTACIÓN EDUCATIVA.
PRIMER PREMIO: Revista Convives: http://convivesenlaescuela.blogspot.com.es/

SEGUNDO PREMIO: Cero en conducta - La tribu 2.0.: http://ceroenconducta.ning.com/

TERCER PREMIO: ¡TOC, TOC! Buenos tratos (ETPOEP Granada): https://equipotecnicoorientaciongranada.wordpress.com/2016/04/25/toc-toc-buenos-tratos/

MENCIÓN D1 - Grupo o comunidad formada en redes sociales por profesionales de la orientación y la educación:  OrientandoTW y OrientandoTW2 (Grupos de mensajería privada en Twitter; coordina el paso de información entre ambos: Ester López Marí): http://orientapas.blogspot.com.es/search/label/OrientandoTW

MENCIÓN D2 - Proyecto con presencia virtual y participación activa por parte de los alumnos y el Equipo o Departamento de Orientación: Alumnos ayudantes (J. Prieto, IES Parque Goya, Zaragoza): https://alumnosayudantes.wordpress.com/

MENCIÓN D3 - Perfil en redes sociales relacionado con la orientación educativa: Perfil de Mábel Villaescusa (@mabelvillaescus en Twitter): https://twitter.com/mabelvillaescus

MENCIÓN D - OrienTapas (Proyecto de OrienTapas más valorado por el público en 2017):  Grupos de Trabajo GrupOrienta 2017: http://orientapas.blogspot.com.es/p/gruporienta-grupos-de-trabajo.html


CATEGORÍA E: PREMIO ESPECIAL POR LA TRAYECTORIA EN ORIENTACIÓN Y TIC (ex-aequo)
Javier Agustí Almela (https://twitter.com/orientatic), orientador jubilado en Comunitat Valenciana y formador en uso de TIC en orientación.

José Luis Galve Manzano (https://www.linkedin.com/in/jos%C3%A9-luis-galve-manzano-a3b38030/), catedrático de orientación educativa, autor de investigaciones y materiales de evaluación e intervención psicopedagógica, coordinador del Colectivo para la Investigación y Desarrollos Educativos Aplicados (CIDEAS) y de la Revista digital Educar y Orientar.

José Aurelio López Gil (https://sites.google.com/site/orientandoiesramiroii/), orientador, formador en mediación escolar y co-autor del Proyecto Armonía del IES Ramiro II, La Robla (León).

María Eugenia Pérez (http://www.mariaeugeniaperez.com/), maestra de Pedagogía Inclusiva.

Iniciativas con TIC y en red de APOCLAM (http://apoclam.org/), asociación de Castilla-La Mancha que ha desarrollado proyectos como Cuadernos de Orientación, la herramienta de gestión informatizada GISPO, la App Legislación para Orientadores, el Boletín de APOCLAMCine & ValoresEducación en FamiliaTutoría y Educación en Valores en PrimariaConcurso OriéntaT de experiencias en orientación...

Por el empleo juvenil, de Fundación Bertelsmann   https://www.fundacionbertelsmann.org/es/home/orientacion-profesional-coordinada/), un proyecto que desde 2012 trabaja en temas como la orientación profesional coordinada.

Premios Educaweb (http://www.educaweb.com/premios/), que han celebrado la décima edición en 2017.

Proyecto Ambezar (http://ambezar.com/), un grupo de trabajo activo desde los años 90, coordinado por Rosa Hidalgo y Pepe Lama.

Equipo de Tuitorientadoras y Tuitorientadores de Guardia (http://orientapas.blogspot.com.es/p/tuitorientador-de-guardia.html), un proyecto desarrollado en red por 19 orientadoras y orientadores entre 2012 y 2017.


CATEGORÍA F: MEDIOS DIGITALES Y AUDIOVISUALES EN ORIENTACIÓN E INTERVENCIÓN PSICOPEDAGÓGICA
PRIMER PREMIO: Luces, Cámara, Orienta-Acción (J. Zapatero): https://sites.google.com/view/orienta-accion/

SEGUNDO PREMIO: Cortometrajes con valor educativo (J. Hernández): https://list.ly/list/EGY-cortometrajes-con-valor-educativo

TERCER PREMIO: Orientadores en red: http://orientadoresenred.blogspot.com.es/

MENCIÓN F1 - Vídeo-experiencia educativa relacionada con la orientación educativa: Los 3º del Revés (A. Martos, C. Aranda y alumnos de centros del EOE Atarfe): https://youtu.be/qhg40afCPq0

MENCIÓN F2 - "OrienTuber": vídeo o serie de vídeos con contenidos relacionados con la orientación educativa: Luces, Cámara, Orienta-Acción (J. Zapatero en YouTube): https://sites.google.com/view/orienta-accion/

MENCIÓN F3 - Recursos educativos abiertos para la orientación educativa: Aula Abierta ARASAAC: http://aulaabierta.arasaac.org/

MENCIÓN F4 - Libros sobre orientación educativa: Agenda de trabajo del orientador (C. Carrera, T. López, P. Matías y C. Santamaría): http://narceaediciones.es/es/educacion-hoy-estudios/1104-agenda-de-trabajo-del-orientador.html

MENCIÓN F5A - #LibrosParaOrientar: Álbumes ilustradosPequeñas Cosas (M. Tregonning y S. Tan)

MENCIÓN F5B - #LibrosParaOrientar: Literatura juvenilTu futuro empieza aquí (I. Rosa y Mikko)

MENCIÓN F6 - Revistas digitales relacionadas con la orientación educativa: Revista Convives: http://convivesenlaescuela.blogspot.com.es/#

MENCIÓN F7 - Uso de artefactos digitales en orientación educativa: Conducta EI-EP (Isabel Ibarrola, Izaskun Iturri, Mª Jose Mendive, MªJesús Sanz, Teresa Toca y Mª Jose Ucar, con Symbaloo): https://edu.symbaloo.com/mix/conductaei-ep

MENCIÓN F8 - OrientApps - Aplicaciones y plataformas relacionadas con la orientación educativa: El Orienta: http://www.elorienta.com/or/



Graciñas!


Deleción 1p36

0
0



Deleción 1p36


Que é a síndrome deleción 1p36?

A síndrome deleción 1p36 é un transtorno xenético ocasionado pola perda dun fragmento de ADN no cromosoma 1.


É unha das anomalías cromosómicas máis comúns cuxa incidencia é de 1\5000-1\10000 nados vivos e pode aparecer en todos os grupos étnicos e en ambos os sexos.



Foi descrito por primeira vez en 1997 e nos últimos anos comezáronse a utilizar novas técnicas moleculares como o array de CGH e o FISH que confirman dita deleción, xa que non é visible nun cariotipo convencional.


Tódolos nenos con síndrome de deleción 1p36 son únicos, con todo, poden compartir moitas destas características comúns:


Baixo ton muscular (hipotonía conxénita) adoita mellorar coa idade e coa terapia física.


Trastorno convulsivo poden ter diferentes tipos de convulsións. A maioría dos trastornos convulsivos poden ser controlados con medicamentos.


Problemas de crecemento e/ou alimentación os nenos con esta condición a miúdo teñen deificultades para aumentar de peso. Algúns o fan sen aumento de peso porque teñen dificultade para a succión e a deglución, mentres que outros poden non crecer ben a pesar de que están a comer ben. Algúns nenos maiores con síndrome de deleción 1p36 convértense en sobrepeso. Cambios na dieta, técnicas especiais de alimentación ou outras intervencións médicas poden ser necesarias para xestionar os problemas de crecemento asociados con esta condición.


Trazos físicos característicos a miúdo teñen unha cabeza pequena, unha grande fontanela, ollos afundidos, aberturas oculares curtas, un nariz plano cunha punta nasal ancha, unha fronte prominente, orellas de implantación baixa, a asimetría de oído, boca pequena e queixo puntiaguda.


Atraso no desenvolvemento empezan a sentar, camiñar e falar máis tarde do habitual. A fala está a miúdo máis atrasada que outras habilidades. Moitos teñen dificultade para falar e poden beneficiarse do uso da lingua de acenos ou dispositivos de comunicación asistida. Recoméndanse os servizos de intervención temperá e terapia de logopedía intensiva para maximizar as capacidades.


Discapacidade intelectual de grao variable algúns poden falar e axudar no seu coidado diario, mentres que outros non son verbais e requiren un coidado constante.


Malformacións conxénitas os bebés con síndrome de deleción 1p36 poden nacer con defectos conxénitos como beizo leporino, padal hendido, defectos cardíacos estruturais ou malformacións do cerebro. A cirurxía pode axudar a corrixir algúns destes problemas.


Miocardiopatía algúns bebés con síndrome de deleción 1p36 teñen miocardiopatía dilatada infantil. Coa cardiomiopatía, o corazón está agrandado e non bombea tan forte como debería. Cando sexa necesario, a medicación ás veces axuda a mellorar a función cardíaca.


A perda de audición perda de audición conductiva ou neurosensorial prodúcese con bastante frecuencia


Visión ou problemas dos ollos un número de diferentes tipos de problemas de visión e oculares que poden mellorar con lentes ou outras intervencións.


Problemas de tiroides parecen ter un maior risco de desenvolver problemas de tiroides, o hipotiroidismo é máis común. O hipotiroidismo ocorre cando a glándula tiroides non produce a súficiente hormona que é necesaria para o crecemento e o desenvolvemento. Cando se diagnostica, o hipotiroidismo pode ser tratado con éxito con medicamentos.





Calendario solidario 2018


Gregorio Luri: "O primeiro deber dos pais é quererse diante dos fillos"

0
0

O educador asegura que, a día de hoxe, atopar "unha familia sensatamente imperfecta pode ser un luxo" e que ser bo pai non é sinónimo de ser un pai perfecto.


Faro de Vigo


Gregorio Luri fala claro. El mesmo confesa que tivo que esperar a que os seus fillos pasasen á adolescencia e a primeira mocidade, para lanzarse a observar o rol, deberes e dereitos da familia no xogo vital da educación e plasmalo non nun senón en varios libros. O último, Elogio de las familias sensatamente imperfectas (Ariel) supón unha axuda para aquelas nais e pais que buscan facelo moi ben e que poden caer, xustamente, no contrario. Onte, en Club FARO, falou deste último traballo e realizou unha reflexión profunda: "O primeiro deber dos pais é quererse sen complexos diante dos fillos; por varias razóns porque cando os teus pais quérense despois de 15 anos de matrimonio son conscientes das imperfeccións do outro. A lección máis importante é quererse sabendo que somos imperfectos".


Luri, que foi presentado por Iván Mirón, director xeral do Colexio Apostol Santiago Jesuítas de Vigo, subliñou que "o importante non son os problemas que hai senón como se xestionan". Para entender esta aseveración, explicou que hai familias onde un contratempo ou incidente leve elévase a problema descomunal cunha resposta desorbitada con berros; mentres que esa mesma preocupación noutra familia vívese de forma máis normalizada xa que se pon o acento na procura da solución desde o principio.


Este filósofo engadiu que lle parece que o sentido común non ten substituto". No seu caso, a primeira conexión que tivo co sentido común na educación familiar foi precisamente no seo da súa familia humilde dun pobo agrícola de Navarra. A súa nai aconselláballe estudar para poder presentarse alá onde fose. "Iso é a educación, poder desenvolverte con normalidade nos distintos ámbitos. Ás veces, esquecemos a sensación de sentido común. Os pais novos queren facelo tan ben que, ás veces, esquécense de facelo simplemente ben".


Na súa reflexión, o educador explicou que "agora, aos fillos, tráeos a axenda. Non quero dicir si está ben ou mal. Cada plan que trae unha mellora tamén trae algún inconveniente, a medida que aumenta a liberdade para elixir a chegada dun fillo, incrementa a sensación de responsabilidade".


Gregorio Luri queixouse da pouca liberdade de elección que teñen agora os máis pequenos cos pais dirixíndolles a súa axenda e sen deixarlles espazo propio para moverse sen supervisión. Ao seu xuízo, suprimiuse a liberdade dos xogos dos nenos e o risco a facer travesuras en favor de xogos didácticos decididos polos pais.


Agregou que "unha familia normalita é un choio psicolóxico. Unha familia sensatamente imperfecta pode ser un luxo", xa que todo o mundo aspira a ser a familia perfecta.


Para Luri, habería que reformular os dereitos do neno (aclarou que non se refería á Declaración dos Dereitos Humanos do Neno aprobada en 1948 pola ONU). O primeiro dereito sería o de ter pais tranquilos. Como exemplo, explicou que algúns proxenitores, en aras de atopar o mellor centro escolar, decántanse por un na outra punta da cidade que lles obrigará a conducir moito tempo pasándoo en colas de tráfico que os acabarán enervando en lugar de estar tranquilos cos seus fillos nun centro do barrio ou próximo.


O segundo sería o dereito a ter uns pais normais. Recoñeceu que hoxe o concepto de familia é moi complexo pero aclarou que el entendía por "unha familia normal a quella que xestiona as súas neurosis cotiás sen excesivas xesticulacións. Ás veces, aquilo que improvisas ten máis sabedoría do que pensabas".


Agregou que unha maneira de demostrar que queremos aos fillos non se limita a bicalos moito senón a ser esixentes con eles, lembrándolles que deben facer os seus deberes escolares ou fogareños aínda que estean cansos, aínda que tivesen un mal día.


O terceiro dereito sería o de ter uns pais que lles estean dando a lata todos os días. " Nestes últimos anos, fálase moito dos valores, da necesidade de educar en valores, a min, isto sóame baleiro. O importante non é falar de valores, senón obrar da forma máis coherente posible", apuntou. Outro dereito fixaríase na importancia de que os pais establezan disciplina para xerar autodisciplina nos nenos e así axudarlles a combater os seus medos.


O quinto dereito sería o dereito a ser frustrado e a coñecer os adverbios de negación. Para el, a frustración debe entenderse como un "pensamento estratéxico, como a capacidade de reprimir desexos para ter un fin".

Educación inclusiva ou como reducir os nenos con diagnóstico

0
0

Un novo decreto da Conselleria busca evitar a "estigmatización" deste alumnado.



El Mundo :: Comunidad Valenciana


«Cambio de paradigma» foi o que máis se repetiu onte na rolda de prensa en Campanar para presentar o novo decreto de educación inclusiva, cuxa aplicación está prevista para o próximo curso. En que se resume a nova filosofía? En pasar da «estigmatización» dun estudante con diagnóstico á «universalidade» da atención ao conxunto do alumnado, tal e como sintetizou o conseller de Educación, Vicent Marzà, e concretou o director xeral de Política Educativa, Jaume Fullana: «Que os alumnos non teñan que saír do seu centro ordinario e de referencia por norma xeral».


Para iso, a principal novidade que achega o decreto é a definición de catro niveles de actuación. O primeiro implica medidas de atención a todo o alumnado atendendo á realidade específica de cada centro. O segundo apunta a medidas inclusivas puntuais de atención a alumnos concretos, «sen necesidade de requirir un diagnóstico», de maneira que para o terceiro nivel resérvanse as medidas específicas para o alumnado con necesidades de apoio especializado. Por último, o cuarto nivel xa supón a aplicación de medidas para o alumnado de educación especial ou altas capacidades «de carácter extraordinario e con resposta especializada».


A tese da Conselleria é que a día de hoxe estase atendendo a estudantes cun nivel de especialización excesivo que, de recibir antes medidas de atención xerais, non chegarían a esa situación. A isto súmase outra realidade: a de o gran número de centros que diagnostica a máis alumnos con necesidades educativas dos estritamente necesarios, xustamente para poder optar a un especialista da Conselleria (un mestre de pedagoxía terapéutica, por exemplo).


Así o admitiu o secretario autonómico de Educación, Miguel Adoitar, quen avanzou que, en consecuencia, a idea da Conselleria pasa por acabar simplificando todas as convocatorias ás que se presentan os centros para obter recursos (educación compensatoria, programas de mellora da aprendizaxe e do rendemento...). Si do que se trata é de derivar a menos alumnos aos niveis 3 e 4, os centros necesitarán máis docentes xeneralistas e non sempre especialistas, para o que se pretende analizar centro a centro a súa necesidade de recursos extra de maneira global. Por iso é polo que o decreto conceda unha especial importancia a o plan de actuación para a mellora (PAM) de cada centro, no que se baseou a Administración para repartir 2.000 docentes extra aos colexios.


Ademais, o decreto contempla tamén formación específica para o conxunto do persoal docente (e non só para os profesores de Educación Especial), así como a creación de «equipos de orientación especializada» que axuden aos titores a tratar situacións concretas (autismo, hiperactividade...).

Na reorganización de recursos inclúese tamén que os centros de Educación Especial atendan aos centros da súa contorna ou que profesionais de ámbitos diferentes ao educativo, como o sanitario, se coordinen cos centros.

A Síndrome de Asperger, explicado por un neno de 8 anos que o padece

0
0

"Non son un tolo, nin un raro. Só quero que me axuden a encaixar", di Federico.



Verne

"Ter Asperger non é unha enfermidade. Non son un tolo, nin un freak, nin un raro. Só que a miña maneira de recibir e procesar a información é diferente", conta Federico García Villegas ante a cámara. No vídeo, este neno colombiano de 8 anos explica en primeira persoa o que é sufrir esta síndrome, e superou os 7,5 millóns de reproducións en Facebook nun mes.






Ademais de axudar a gravar o testemuño, a súa nai Andrea Villegas xestiona a conta de Facebook Son diferente, son como ti, que serve de rede de apoio para pais con nenos Asperger e na que se narra o día a día do neno. "Federico sentía a necesidade de explicarse, porque se sentía incomprendido polos seus compañeiros de escola", conta Villegas por teléfono a Verne. "Primeiro escribin un conto, así que decidín abrir un perfil en redes sociais para falar dunha condición que é moi pouco coñecida".


A colombiana asegura que desde hai anos tenta explicar ao seu fillo o que lle ocorre "para que poida ter máis ferramentas na vida". O que conta no vídeo é o resultado desas explicacións, "aínda que contadas coas súas propias palabras".


"Son un neno como calquera outro, con soños e ilusións. Só quero que me coñezan, me entendan e me axuden a encaixar na comunidade. Os nosos sentidos son máis agudos. Eu escoito todos os sons ao mesmo tempo. Por iso ás veces quédome en shock e séntome sobrecargado", conta. "Si queres que saiba algo, dimo coas túas palabras. Non entendo moi ben a linguaxe non verbal".



De Colombia a Chile


A idea inicial era colgalo en Facebook e YouTube para que as súas 20 compañeiros de clase puidesen velo. Unha nai chilena, Pamela Zavala, cun marido e tres fillos con síndrome de Asperger, viu a gravación e decidiu publicala nas súas redes sociais, desde onde se popularizou. Compartiuse 274.000 veces e superou as 70.000 reaccións desde a súa publicación o 25 de novembro.


"Mostrei o vídeo ao meu fillo de 10 anos e, por primeira vez, sentiuse reflectido noutra persoa. Falta tolerancia e empatía cara ás persoas con Asperger, ademais de máis información e axudas estatais. O Asperger non é unha enfermidade", conta Zavala a Verne.


"Os nenos con esta condición poden ser hipersensibles a certos ruídos, cores, texturas... entón bloquéanse e compórtanse dun modo parecido a unha rabieta. Hai quen interpreta ese comportamento como de nenos malcriados e opinan que necesitan man dura", explica Zavala. "Por iso nós, os pais, tamén sentimos a miúdo xulgados e incomprendidos. En realidade  só necesitan algo de atención extra".


Andrea Villegas, nai de Federico, di que tentou explicar ao neno o impacto que tivo o seu vídeo. "Tenteille dicir que lle escoitaron máis persoas que habitantes hai na nosa cidade [Cali] e mostreille algunha mensaxe", conta desde Colombia. "Pero non estou segura de que entenda a magnitude do que conseguiu".


As características dunha persoa con Asperger

 

Unha persoa con Asperger, a diferenza dos casos de autismo, "ten un cociente intelectual dentro da media e adquire a capacidade da linguaxe á idade que lle corresponde", conta a Verne a por teléfono Araceli Martín, coordinadora da Asociación Asperger Madrid.


"A idea de que son xenios superdotados é un mito. Unha cousa que os distingue dos demais é que se apaixonan e obsesionan con algúns asuntos. Iso permítelles destacar nalgúns campos que requiren de adestramento, como profesións relacionadas coa música e a memoria", explica Martín.


A responsable da Asociación Asperger Madrid explica que fallan, en cambio, nas súas habilidades sociais porque "son moi ríxidos, non adoitan entender a comunicación non verbal e teñen pouca tolerancia cara ao que non encaixa dentro dos patróns establecidos. Por iso cústalles comprender o mundo no que vivimos".


Se son tratados por especialistas desde pequenos, poden aprender moito mellor a desenvolverse nese mundo que non entenden. "Pero é precisamente nas relacións de longa duración onde lles pasará máis factura ser Asperger, porque entrarán máis factores improvisados aos que non saberán como reaccionar", di Martín.

Shinrin-Yoku

0
0



Faro de Vigo


Quizais o nome non che soe pero si a nova moda de abrazar a unha árbore para sentirse mellor. Que hai de científico niso? En abrazar unha árbore, non moito, a verdade (e encima, pódeste pór perdido de resina). Pero en ir ao bosque a dar un paseo, si. E moito.


Numerosas investigacións científicas demostraron que nas madeiras das árbores hai un aceite esencial, que, en contacto co aire, se esparce e entra no noso organismo a través do olfacto. Nese aceite, atópanse as fitoncidas (as máis importantes son o alpha-pinene e o limonene), que aumentan as nosas células NK (Natural Killers). As células NK son as que se encargan de combater ás células canceríxenas ou precanceríxenas, manteñen baixo control as bacterias e son unha barreira para os virus.


É dicir, cantas máis células NK teñamos, mellor estará o noso sistema inmunolóxico, incluída a loita contra o cancro que libramos cada día. Tendo en conta que a partir dos 40 anos temos entre 10 e 20 intentos diarios de cancro, este é un dato a ter en conta.


Un paseo dun par de horas por zona boscosa (bosques ou xardíns urbanos) fai que os nosos niveis de NK se manteñan máis elevados durante 3 a 4 semanas (nos homes permanecen máis tempo que nas mulleres, aínda non se sabe porqué).


Ademais, tamén se demostrou que os nosos niveis de cortisol, adrenalina e noradrelina (hormonas relacionadas coa tensión, a ansiedade e a depresión) diminúen. Está demostrado que a tensión inhibe a función inmunitaria. Os baños de bosque baixan a activación do sistema simpático (que se activa coa tensión), e activan a función do sistema nervioso parasimpático (que busca o equilibro do corpo).


A conclusión de toda esta explicación é que os paseos polo bosque (ou xardíns urbanos) melloran substancialmente o noso sistema inmunolóxico e reducen a tensión.


Así que che propoño que, entre os teus propósitos de Ano Novo, inclúas o de dar polo menos un paseo polo bosque cada mes durante un par de horas.



Os catro C

0
0




El país


Que subidón. Meses aforrando e por fin é seu. Menos dar masaxes nos pés, fai de todo. E xa pode, co cartos que custou. Pero aí está, tan elegante, tan noviño. O smartphone último modelo. Ou o coche. Ou o abrigo. A caprichada. A sensación de felicidade é inenarrable. Embárgalle, énchelle. Pero, é felicidade? Os expertos afirman que non. Que iso que vostede sente é pracer, e que o pracer é efémero. Porque, en nada, lanzarán unha versión mellorada do seu móbil, un modelo máis completo do seu coche ou se topará cun abrigo máis bonito en calquera escaparate, devolvéndolle á casa de saída. E, aínda por riba, empezará a non saber o que é a verdadeira felicidade.


Mal asunto. "O pracer está relacionado coas sensacións crúas, puntuais, moi de pel e, por iso, ten un percorrido moi curto", explica Rosana Pereira, psicóloga do gabinete Haztúa e experta en psicoloxía positiva e xestión dos sentimentos, que completa: "Pola contra, a felicidade é unha forma de vida no medio e longo prazo".


E ambos os estados están determinados polas hormonas; a dopamina, o neurotransmisor que desencadea no cerebro as sensacións de euforia e recompensa, é o motor do pracer, mentres que a serotonina, relacionada coa calma e a satisfacción, é a responsable da sensación de felicidade. Pero —e agora vén o problema— a dopamina suprime á serotonina ou, dito doutra forma, a procura do pracer polo pracer afástanos da auténtica felicidade.


Entón, tanta hora feliz nos bares e tanto emoticono riseiro revélanse como parches procuradores de benestar momentáneo que malacostumbran ao individuo e que salpican de fallas o camiño á felicidade real. "A sociedade actual está enfocada unicamente no pracer, na satisfacción a curto prazo, no non ter que facer dar nada a cambio", afirma Pereira, que apunta así á raíz do problema de moitas persoas frustradas e deprimidas.


Pereira explica ademais o concepto de roda hedónica, a capacidade do ser humano de adaptarse ao pracer polo pracer: "Coma se fose unha droga, cada vez necesitamos máis para experimentar o mesmo grao de benestar", sostén, e pon como exemplo as primeiras saídas cos amigos na etapa adolescente. Por entón, calquera plan era unha caravana de novas sensacións pracenteiras; ir ao cine, tomar un refresco… todo valía. Pracer en estado puro. Pero conforme pasa o tempo os plans deben volverse máis elaborados para facernos gozar.



Fronte ao hedonismo baleiro, os catro C

O experto en saúde e benestar americano Robert Lustig ten unha proposta para reencauzar e ordenar a dicotomía pracer-felicidade. No seu libro The Hacking Of The American Mind —algo así como pirateo da mentalidade estadounidense—, o científico investigou a dependencia á dopamina e ao hedonismo e expón un camiño alternativo para abandonar a procura da felicidade a través de accións que, realmente, sabotean as posibilidades de alcanzala. E faio establecendo un plan ao redor de catro C: conectar, contribuír, coidarse e cociñar.


En primeiro lugar, anima a entrar en conexión co mundo, pero de verdade. Nada de consultar Facebook compulsivamente para estar ao día das vidas de persoas que non nos importan nin de alagar o WhatsApp con simpáticas pelotitas de cor amarela e aspecto exultante. Para conectarnos realmente, Lustig avoga polas relacións persoais, cara a cara e, como reforza Rosana Pereira, do gabinete Haztúa, "a atopar momentos de calidade cos demais que nos leven a xerar empatía, un motor básico para a produción de serotonina e, por tanto, de felicidade duradeira".


Lustig tamén aconsella contribuír, colaborar, dar algo aos demais sen pedir nada a cambio. "Darte ao outro e comprobar como a túa achega fai felices ao resto permite enfocarte cara a dentro, pensar no que si tes e non no que che falta", afirma Pereira. Porque a felicidade, di, é dar, mentres que o pracer baséase unicamente en recibir.


Seguinte C: coidarse. "É o básico. Se a máquina que te move non ten un bo mantemento, é difícil que o demais funcione ben", confirma Pereira, que tamén anima, agora si, a non demonizar do todo ao hedonismo: "A vida non ten que ser sempre sacrificio; por iso, a combinación da felicidade co pracer atopa aquí o seu mellor punto". Pola súa banda, Lustig subliña como a falta de soño e descanso, a tensión ou a sobrecarga de tarefas aumentan de forma sobresaliente o cortisol, motor á súa vez da depresión. Por iso, convida a coidar e a non esquecer as atencións á única persoa que nos acompañará, de forma incondicional, durante toda a vida: nós mesmos.


Por último, a que quizá sexa a C máis sorprendente, a de cociñar. De novo, para traballar na xeración de serotonina. Afirma o experto que o triptófano presente nos ovos ou no peixe, os ácidos grasos omega 3 e a fructosa son xeradores desta hormona e, por tanto, a cociña —sa, equilibrada— convértese nunha práctica precursora da felicidade. Por contra, a mala alimentación é motor de pracer: "Unha hamburguesa industrial, cos seus aditivos e potenciadores do sabor, proveranos dun forte benestar puntual pero, a longo prazo, levantará unha barreira fronte á felicidade", apunta a psicóloga Pereira.



Pero tampouco nos volvamos uns cartuxos

O pracer é visceral; a felicidade, etérea. O pracer é recibir; a felicidade, dar. O pracer é individual; a felicidade compártese. E o ánimo por darse pracer é insaciable, porque o corpo e a mente sempre quererán máis. Un móbil mellor, un coche con máis extras, un abrigo máis caro. Aínda que todo cumpre a súa función e, de novo, o equilibrio é clave: "O pracer non é malo. Como vai selo? Darse un capricho, comer, practicar sexo… O malo chega cando a vida enfócase unicamente nese sentido", conclúe Rosana Pereira.


Por iso, catro C e algunha licenza, que tampouco pasa nada. Pero puntual, si non queremos terminar sendo profundamente desdichados. Como probablemente terminou morrendo Arístipo de Cirene, discípulo de Sócrates e fundador da corrente filosófica do hedonismo. Si, seguro que gozou de marabillosos banquetes, incribles orxías e que consagrou a súa vida aos máis altos [ou baixos] praceres terreais. Pero quizá morrese, á vista da opinión dos expertos, sentíndose un auténtico desgraciado.



Raíces para crecer e ás para voar

0
0

Sete craves para ser mellor pai ou nai sen morrer no intento.





Pilar Jericó


Cando se ten un fillo, moitas veces bótase de menos un manual de instrucións para saber que facer. Ademais, como os nenos van crecendo, o que che servía nun momento pode quedar caducado e obrigarche a reinventarte. Case todos o facemos o mellor que podemos e non existe ningún pai ou nai perfecto (para iso somos humanos, que non personaxes de contos de fadas!). Pero, devandito todo o anterior, cun reto destas dimensións, que está nas nosas mans para mellorar na nosa paternidade de agora e a dun futuro? O mellor camiño é traballar na nosa actitude, segundo Elisabeth Fodor e Montserrat Morán, que se atopan entre as principais pioneiras en educación infantil de España. Aínda que o contexto se manteña igual, se nós cambiamos, a relación cos nosos fillos tamén se transforma. Baseándonos na experiencia de Fodor e Morán, vexamos que podemos adestrar como pais para axudar aos nosos fillos no seu desenvolvemento e gozar desta parte da nosa vida.


Primeiro, necesitamos coñecernos mellor. Como imos ensinarlles intelixencia emocional se non sabemos falar do que nos ocorre, se caemos no reproche, no silencio ou en sentimentos que nos superan? O primeiro paso para xestionar algo é coñecelo. Por iso, dediquemos tempo para a autorreflexión. Fagámonos preguntas sobre que nos está a ocorrer realmente, teñamos persoas de confianza para conversar sobre iso e atopar novos puntos de vista.


Segundo, deamos renda solta á tenrura. É a primeira linguaxe co que nos comunicamos cos nosos fillos e o que se ha de manter ao longo dos anos. A tenrura significa desexar que a outra acode estea ben e coidala desde a nosa vulnerabilidade e proximidade, sen corazas. E para iso unha vez máis, necesitamos aprender a tratarnos ben a nós mesmos. Se caemos na culpabilidade constante ou na autoexigencia, a tenrura desaparece por encantamento… Por iso, cando nos asalte un pensamento daniño, relativicémolo e busquemos a maneira de darnos agarimo tamén a nós mesmos.


Terceiro, deixemos os xuízos de lado. Os nosos fillos serán o que queiran ser, non o que nós nos empeñemos en que sexan. Se estamos continuamente comparándoos co que nos gustaría que fosen, estamos a facerlles un fraco favor. Aceptarlles sen expectativas é darlles a liberdade para ser eles mesmos. Por tanto, aparca o que “podería ser” e valora o que é.


Cuarto, recuperemos o valor da lentitude. Posiblemente sexa un dos grandes desafíos. Os móbiles e a velocidade son unha tentadora distracción para todos. Pero é difícil educar a golpe de WhatsApp. As emocións requiren o seu tempo para ser dixeridas e construír unha relación sa esixe paciencia. Busquemos recursos para adestrar a paciencia e evitar que salten os nosos botóns quentes.


Quinto, escoitemos activamente. Cando os nosos fillos son pequenos, moitas veces cústanos escoitarlles con interese. Os seus temas non sempre atrapan a nosa atención, pero se non o practicamos, será máis difícil que de maiores nos conten os seus problemas. Necesitamos, por tanto, preguntarlles polas súas cousas con sinceridade e darlles un tempo de calidade de conversación aos nosos fillos.


Sexto, xoguemos e pensemos en positivo. Necesitamos retomar o xogo, gozar, sacar esa parte infantil que todos levamos dentro. E, por suposto, construír unha forma de pensar amable. A todos asáltannos algúns momentos de victimismo ou pesimismo. E un intre pode estar ben. Pero se caemos constantemente niso, estamos a entregarlles un lastre, que lles baleirará de forza e de vitalidade. Comecemos a mirar o vaso medio cheo e a rirnos un pouco máis de nós mesmos e do que nos rodea.


E sétimo, orientémonos á aprendizaxe. Como din Fodor e Morán, “a vida non é só esperar a que pase a tormenta, senón aprender a bailar baixo a choiva”. E isto conseguímolo cando atopamos a aprendizaxe naquilo que non nos gusta e conseguimos reinventarnos a pesar da dificultade. Deste xeito, estar a dar pistas para adestrar a resiliencia. Por tanto, pregúntache: que me está ensinando este acontecemento agora?



En definitiva, os mellores agasallos que podemos dar aos nosos fillos resúmense en dous: raíces para crecer e ás para voar, e isto só o logramos cando cultivamos unha actitude próxima, sen xuízos e orientada á aprendizaxe e con tenrura. Aínda que fagamos todo o anterior, seguramente nos equivocaremos mil e unhas veces, porque seguiremos sendo humanos; pero se consideramos aos nosos fillos mestres de nós mesmos ou espellos nos que nos vemos reflectidos, poderemos aproveitar esta relación como adestramento para completarnos mellor como persoas.

Obradoiro de Touchcast

Durmir mellor

0
0

Un experimento dunha universidade americana demostra a validez do remedio.




Faro de Vigo


Até un 48% dos españois enquisados pola Sociedade Española de Neuroloxía (SEN) teñen algún trastorno relacionado co soño. O máis común é o insomnio, para o que hai multitude de remedios que van desde os hábitos do día á alimentación. Pero un novo estudo da Universidade de Baylor, Estados Unidos deu cunha nova fórmula:


Escribir unha listaxe coas cousas que hai que facer ao día seguinte xusto antes de deitarse. Os resultados de aparecen publicados no último número da revista Journal of Experimental Social Psychology.


"Vivimos nunha cultura na que as nosas tarefas pendentes parecen estar en constante crecemento e lévanos a preocuparnos antes de durmir polo que hai que facer ao día seguinte", recoñeceu Michael Scullin, principal autor do estudo. Con todo, e dado que a maioría simplemente as repasa na súa cabeza, querían estudar se o feito de plasmalas nun papel podía axudar a conciliar o soño. Sobre todo si se ten en conta que até o 40% da poboación adulta recoñece problemas para durmir varios días ao mes.


No seu traballo contaron coa participación de 57 estudantes universitarios que foron divididos en dous grupos. A un deles pedíuselle que dedicasen 5 minutos antes de durmir a recapitular o que tiñan que facer ao día seguinte, mentres que os membros do outro debían escribir un diario con todo o que fixeran ao longo do día, o que en principio non debería xerar ningún problema para conciliar o soño.


Con todo, a hipótese, segundo Scullin, era que escribir unha listaxe de cousas por facer axudaría a descargar eses pensamentos e minimizar preocupacións". Os participantes quedaron a durmir no laboratorio unha noite entre semana para que lles monitorizaran a actividade eléctrica do cerebro, pensando en que así terían máis tarefas pendentes para o día seguinte. Os estudantes podían deitarse ás 22.30 horas e estiveron en todo momento "nun ambiente controlado", segundo Scullin, xa que se lles restrinxiu calquera dispositivo electrónico.

E aínda que a mostra pequena, viron que quen escribían as súas tarefas pendentes durmíanse antes e mellor que quen recompilaban o mellor do día no seu diario. "As medidas da personalidade, a ansiedade e a depresión poderían moderar os efectos da escritura ao quedar durmido, e iso podería explorarse nunha investigación cunha mostra máis grande", segundo este experto, que quere investigar si esta práctica pode ter algunha utilidade en persoas con verdadeiros problemas de soño, como quen teñen insomnio.

A tensión xera moito ruído cerebral e afecta a capacidades como a memoria

0
0

O prestixioso neurocientífico Tomás Ortiz Alonso, experto en educación, dedicou boa parte da súa vida a desentrañar os misterios do cerebro. Nos próximos 30 anos, confía, a ciencia por fin terá certezas sobre como funciona.





El país


CORENTA ANOS”, responde con entusiasmo imperecedero e coma se falase de días Tomás Ortiz Alonso, médico e psicólogo, cando se lle pregunta canto fai que o cerebro humano é a súa gran paixón. Nacido en Guadalaxara fai 67 anos e catedrático de Psicoloxía Médica na Universidade Complutense de Madrid, é un experto de prestixio internacional que desenvolve programas neuroeducativos en nenos para “activar os mecanismos cerebrais que procesan a información e que permiten construír autoestradas neuronais de aprendizaxe”. Soa complexo, pero Ortiz Alonso explícao sen perder o sorriso cunha imaxe que, ademais de sinxela, é radiante: “A diferenza entre un cerebro que se exercita na escola de forma ordenada, regular e sostida e outro que non o fai é a mesma que existe entre unha árbore vista no outono e na primavera”.


Divorciado e pai de tres fillos (“unha é neurorradióloga en Harvard; outra, experta en neuroeconomía, e o outro, avogado que se prepara para ser xuíz”), Ortiz Alonso dirixe ademais a colección Neurociencia e Psicoloxía que publicará O País a partir do próximo domingo. Corenta títulos sobre os descubrimentos máis recentes que exploran as relacións entre o cerebro e a contorna, os procesos cognitivos e emocionais e a conduta humana. Un anticipo desa compilación é este diálogo, mantido o mediodía dun xoves en Buenos Aires, onde está a desenvolver Visión táctil, un proxecto digno dun escritor de ciencia-ficción, pero con efectos moi reais: tecnoloxía mediante, o programa permite que nenos cegos de nacemento poidan “ler a medio metro” grazas a un sistema que capta información visual e tradúcea a impulsos táctiles.


Cando e por que empezou a interesarlle o cerebro? Estudaba Psicoloxía, pero fascinábame saber como pensamos, cales son as nosas emocións e como iso se reflicte no cerebro. Os coñecementos das teorías psicolóxicas non alcanzaban a responder esas preguntas. Por iso fixen tamén Medicina.


Si tivese que trazar un mapa en grao sumo importante que aprendemos do cerebro nestas décadas, que diría? Antes unha persoa tiña un accidente, perdía a fala e deduciamos que esta podía relacionarse coa zona cerebral onde se producía a lesión. Ese coñecemento era indirecto. Agora temos información directa e en tempo real mentres o cerebro realiza unha función. Ese foi o gran salto. Estamos a conversar e poderiamos ver cales son as áreas que se activan mentres escoitamos ou falamos, mediante unha serie de técnicas de rexistro. A resonancia magnética, por exemplo, permite ver cal é o metabolismo das neuronas cando realizan unha función. A máis do metabolismo suponse que hai máis actividade e iso se correlaciona directamente coas funcións que se executan.


No imaxinario cultural o cerebro parece substituír ao corazón, do que se supuña proviñan virtudes e fraquezas. Hoxe, a neurobioloxía e o inconsciente explícano todo. Que hai de mito e que de realidade? Ao longo da historia, en ocasións transmítese un erro científico porque quen o difundiu inicialmente foi unha gran persoa. Aquí o erro provén da filosofía de Aristóteles. El cría que as funcións cognitivas que nos permiten recibir, seleccionar, almacenar, elaborar e recuperar información ambiental estaban no corazón. Ese erro explica que unha persoa diga: “Quéroche con todo o meu corazón”. Si é así, non lle queres nada e non é curioso que haxa tantos divorcios [ri]. Sucede na cabeza. O corazón non ten ningún sentimento: é un mero receptor dunha estimulación cerebral, asociada a unha emoción. Hoxe coñécense mesmo áreas cerebrais máis implicadas nunha función emotiva que nunha cognitiva. Pero parece que dicirlle a unha moza “quéroche con todo a meu hipotálamo” non pega.


As súas investigacións subliñan a necesidade de exercitar o cerebro dos nenos ordenada e sistematicamente como clave para mellorar a aprendizaxe. Que lugar ocupa o lecer nese modelo? O lecer é unha construción cultural. O cerebro non o entende: sempre está a facer algo. Mesmo no tempo que chamamos “libre”, lemos ou camiñamos ou nos exercitamos… Traballa tamén durante o soño: hai unha parte, o tronco, que debe funcionar para poder respirar. Está probado que si o estimulamos ordenada e sistematicamente e facémolo todos os días con cousas sinxelas (exercicios de equilibrio e de atención, por exemplo), a neuroplasticidad é maior: xéranse novas neuronas nunha estrutura que se chama hipocampo, asociada á memoria. E esas novas conexións vólvense estables, que é o que se require para aprender. Pola contra, cando non o adestramos cústanos retomar o ritmo, como sucede cada luns.


Déixeme defender o descanso. Un ensaio recente, 24/7: Capitalismo tardío e o fin do soño, de Jonathan Crary, denuncia que o capitalismo actual, no seu intento de extraer rendibilidade de todo, vai mesmo polas nosas horas de soño. Como incide durmir pouco na produtividade? Ten efectos nocivos e é un moi mal negocio. Necesitamos cinco ciclos de soño e cada un dura entre 90 e 120 minutos. O ideal é durmir de 7 a 9 horas. Menos perturba a memoria. Nun neno fai que non estea atento; nun adulto afecta a súa concentración e, polo tanto, a súa eficacia. Neses termos, quizá poderiamos acordar que o soño sería o lecer que necesita o cerebro para poder traballar despois a todo ritmo e recuperar a información que adquiriu durante o día. Nenos que descansan ben teñen un bo desenvolvemento madurativo. E pola contra, os pequenos que dormen mal sofren de déficit de atención.


Varía a neuroplasticidad coa idade? A plasticidad é a capacidade que ten o cerebro de aumentar as conexións neuronais como consecuencia da estimulación ambiental. A máis estímulos, máis plasticidad. Ten dúas fases. A primeira é lábil, pouco estable e nada útil. Para que o sexa necesitamos repetir as cousas. Noutras palabras: podemos ouvir 20 idiomas, pero útil é o que practicamos todos os días. Existen xanelas temporais durante as cales se favorece a plasticidad neuronal. As asociadas á idade chámanse “tempos críticos”. Hai períodos na infancia nos que calquera estímulo xera plasticidad neuronal estable. Suponse que podes ser bilingüe si aprendiches os dous idiomas antes do sete anos, porque a túa plasticidade é tan grande que permite mesmo desenvolver as entonaciones coas que fala un nativo. O bilingüismo aumenta a capacidade cerebral ao incrementar a actividade do hemisferio dereito. E iso é importante porque un cerebro multilingüe responde mellor a diversos estímulos en distintas situacións.


A motivación pode salvar o escollo dunha aprendizaxe a destempo? A psicoloxía incide niso. Hai unha plasticidad neuronal moi rápida, asociada a intereses e motivacións. Unha persoa pode aprender a falar rapidamente un idioma, se dependen diso os seus fillos, a súa vida, o seu traballo. Esa motivación é suficientemente alta para aprender calquera cousa a calquera idade. As persoas ás que lles gusta o fútbol, por exemplo, saben enseguida os nomes dos futbolistas do seu equipo e a historia dos seus goles ao detalle. Os intereses primarios aceleran moito os procesos de aprendizaxe e de plasticidad cerebral.


E a sobreexigencia?Afecta a tensión ás nosas habilidades intelectuais? Xera moito ruído cerebral. Imaxina que estás nunha festa e tentas falar cun amigo, pero hai tanto escándalo que nin sequera o ouves. A tensión impide desenvolver capacidades. Inhibe a plasticidad cerebral. É unha enfermidade silenciosa: aumenta unha sustancia chamada cortisol que afecta os receptores do hipocampo, que xa non conseguen de­sarrollar a súa capacidade de memoria, atención e codi­ficación de cousas novas. Como o eliminas? En situacións de relaxación, onde te illaches fisicamente do ruído visual, auditivo, táctil. Sucede tamén coa depresión ou cun trastorno obsesivo compulsivo: son ruídos cognitivos, psicolóxicos, emocionais. Un pensamento que está constantemente intro­duciéndose no que fas, distorsiona e impídeche actuar con calidade.


Nas súas conferencias destaca vostede o papel do xogo. Xogamos pouco os adultos? Dicía Ramón e Cajal en 1923 que “o xogo é unha preparación necesaria para a vida”, que imprime un selo, á vez intelectual e moral. Nel interveñen factores motivacionales, de novidade, de interacción duns con outros, de competitividade, que contribúen ao desenvolvemento nunha época de gran neuroplasticidad. A máis novidade, o cerebro capta información a máis velocidade e arquívaa moito mellor. A pregunta é por que os adultos non seguimos xogando. Perdemos esa capacidade? É unha gran pregunta e sucede en todas as culturas. Antes da Revolución Industrial, o alumno aprendía dunha forma práctica e utilizaba máis o xogo que nós. É dicir, o pintor ensinaba pintando. Iso contribuía a desenvolver máis o xogo ao longo da vida. Na nosa sociedade, a memoria e o coñecemento están asociados aos sistemas educativos. Con xogos tardaríase máis tempo e hoxe a rapidez é un valor.


Como relaciona a necesidade de repetir para aprender co concepto estrela desta época: a creatividade? Hai moitas teorías. Eu creo que o mellor chiste nunha conferencia é o que ensaiaches moitas veces. O cerebro non imaxina cousas da nada. Creativo é quen desde unha sistematización de información desenvolve algo distinto. Pero a partir dunha estrutura moi documentada. Déronse casos nos que a idea chega en estado de repouso, sen ningún tipo de estímulos. Alguén viña buscando unha resposta que xorde de súpeto; pero antes dese momento houbo moito traballo estrutural, ordenado e sistematizado. Non foi espontáneo.


Distintos best sellers promocionan a “intelixencia emocional”, asociada á posibilidade de dirixir con éxito o sensitivo. Que opinión lle merece? É un enfoque máis psicolóxico, pero son crítico. Desde a neurociencia é pouco consistente. As respostas emocionais son previas a calquera proceso cognitivo, co cal sería difícil modificalas. Se ti ves unha araña, enseguida te retiras. Se empezas a pensar que é unha araña, pícache. Despois si, viría unha resposta cognitiva: “Era unha araña”. Poderíase falar dunha terapia para identificar a araña. Pero o que non sabemos é como, identificándoa, a túa resposta sería non retirarte.


Somos escravos das nosas emocións entón? Moito. A neurociencia achégase máis ao coñecemento de como se producen as emocións que a terapias concretas. Iso non quere dicir que non podamos usar ese coñecemento científico para tentar algunhas cousas…


Cónteme. Si é verdade que a resposta emocional é inmediata e, á vez, que para ter unha plasticidad cerebral eficiente necesítanse moitos estímulos ordenados e ao longo do día e todos os días, é moi difícil facer unha terapia. Pero hai unha técnica coa que si se consegue esa resposta: o sorriso. O sorriso é un proceso emocional positivo que o neno adquire a partir do sorriso da nai e que permanece ao longo da súa vida. Por iso colocamos imaxes de sorrisos nas aulas. De tal forma que, máis nada que levanten a cabeza cando vexan ao profesor, sempre as verán. Xeran automaticamente unha resposta positiva, distinta á que obterías xunto a persoas tristes ou agresivas.


Rende a empatía no mundo corporativo? A xente feliz produce máis e mellor? Si. Porque o seguinte coñecemento que nos ofrece a neurociencia é que as situacións teñen unha representatividade no corpo. Hai un devandito en latín: “Mens sana in corpore sano”. Eu creo que é ao revés. Na medida en que te atopas ben fisicamente prodúcense estímulos que benefician a saúde da túa mente. Iso sería o que a neurociencia achega: ir do simple ao complexo. Sabemos, por exemplo, que si uno non está ben hidratado, diminúe a súa atención. Hidratarse cinco minutos antes dunha clase non custa nada e rende moito. Si ti tes o corpo san, recibes sorrisos, traballas nun ambiente agradable, sen frío, nin calor, nin odio, nin agresión, o teu cerebro funciona mellor que nun sitio onde sentes hostilidade ambiental, emocional ou de calquera outro tipo.


Entender máis a química cerebral xerou a sensación de que existe unha pastilla para resolver calquera déficit. Cales son os riscos desa mirada? Os fármacos serven para regular sustancias que o cerebro non ten ou perdeu e que son necesarias. Non desenvolven unha función, permiten que poidas realizala. Atácase un aspecto do problema, pero non se resolve a parte psíquica que require terapias para recuperar as funcións. A axuda farmacolóxica diminúe o nivel de sufrimento, pero si o problema que o ocasiona subsiste, alí queda. Non hai un medicamento que mágicamente devolva a memoria. Tampouco pastillas da felicidade.


A súa presenza en Arxentina relaciónase con algunha investigación? Traballo nun programa que veño desenvolvendo en España desde fai 20 anos e que aspiramos a profundar aquí cun acordo coa Secretaría de Nenez, Adolescencia e Familia. Chámase Visión táctil e consiste en lograr que nenos cegos de nacemento poidan ler a distancia.


Como? Mediante unha microcámara que o neno usa nunhas lentes parecidas ás de 3D. O sistema capta a información visual a medio metro, unha letra por exemplo, e transmítea a través de bluetooth a un dispositivo que xera impulsos táctiles que el percibe na man, onde aparece globalmente a letra en milisegundos. Esa sorte de “imaxe” táctil da letra transmítese ao cerebro, que a recoñece como tal. É un proceso de aprendizaxe. Fixemos investigacións en adultos, pero avánzase máis lentamente.


A tecnoloxía auspicia a outra vedette: a intelixencia artificial. Confésolle que sento certo rexeitamento: soa a Victor  Frankenstein, tratando de armar unha criatura ao seu xeito. Non son experto en intelixencia artificial e, aínda que entendo a súa escozor, creo que no ámbito da neurociencia, os robots ou programas específicos axudarannos a mellorar moitísimo cerebros que estean lesionados. Poderemos actuar sobre a capacidade de reestruturación deses cerebros ou con desenvolvementos asociados á memoria, de forma máis interactiva.


Que nos falta coñecer do cerebro que vai cambialo todo? Algo moi sinxelo: como funciona. Só temos pistas. Que dispara o autismo, por exemplo? Non sabemos. Si, que hai unha área do cerebro autista que en aparencia non ten neuronas en espello, que son as células capaces de percibir a imaxe emocional doutra persoa. Ou dilucidar por que a xente namórase ou deixa de quererse. Sabemos que cando unha persoa namórase hai un cambio hormonal: certas áreas límbicas acéndense e teñen unha actividade tan potente que inhibe as áreas perceptivas. O namorado cambia a impresión que ten sobre o outro. “O amor é cego”, di o refrán. Debe ser un mecanismo moi simple que xera miles de conexións, actividades e interaccións, pero aínda non o coñecemos. O bosque non nos deixa ver o que hai detrás. Avanzamos, pero probablemente necesitemos mirar o cerebro desde arriba, mirar o bosque máis desde o alto, para identificar que hai e como se conecta. Nos próximos 30 anos, seguramente resolveremos o enigma. 

A multitarefa fainos tomar decisións máis impulsivas

0
0

Facer demasiadas cousas á vez vólvenos estúpidos.





El rincón de la psicología


Falamos por teléfono mentres descargamos o correo electrónico e imos eliminando as mensaxes non desexadas e tomamos nota desa tarefa urxente que acaba de chegar. Cando saímos do traballo mantémonos vixiando ao móbil e mentres conducimos imos pensando na lista da compra…

Esa é a tolemia ordinaria dunha vida na multitarefa, algo que se converteu en habitual nun número crecente de persoas que se moven con soltura en varias frontes. Con todo, todo parece indicar que esa “soltura” e aparente habilidade para manexar varias tarefas á vez ao final termina pasándonos factura, sobre todo ao noso cerebro.



Para dividir a atención, sacrificamos os detalles e a memoria


Un estudo realizado na Universidade de Los Ángeles revela que a multitarefa, entendida como o uso dos nosos recursos mentais en máis dunha actividade á vez, compromete as nosas funcións cognitivas.


No experimento participaron 192 persoas, as cales debían lembrar o maior número posible de palabras que se presentaban nunha pantalla. Algúns podían concentrarse completamente nesta tarefa, outros escoitaban música e un terceiro grupo tiña ademais que presionar un botón cando escoitasen tres números impares en secuencia.


Para engadir unha dose extra de complexidade, cada palabra que aparecía na pantalla estaba acompañada dun número. O ideal é que os participantes puidesen lembrar polo menos aquelas palabras que tiñan unha puntuación máis alta. Os resultados mostraron que ter que completar dúas tarefas á vez (lembrar as palabras e sinalar os números impares) empeora considerablemente a memoria.


O problema é que cando dividimos a nosa atención para realizar diferentes tarefas, aínda que conservamos a habilidade para centrarnos no máis relevante, non somos capaces de captar os detalles. Non hai dúbidas de que esta habilidade é importante nun mundo marcado polas distraccións constantes, pero non podemos esquecer que temos unha capacidade cognitiva limitada, polo que si debemos afrontar unha tarefa complexa, o mellor é evitar calquera tipo de distracción.



Converter a multitarea nun hábito diminúe a materia gris


Para realizar múltiples tarefas, debemos ser capaces de cambiar os obxectivos rapidamente e activar diferentes patróns cognitivos, un proceso que en si mesmo non é demasiado oneroso para o cerebro, pero pode volverse perigoso si se prolonga no tempo e se converte na norma.


Noutras palabras, unha cousa é forzar ao noso cerebro de cando en vez para que administre varias actividades á vez e outra moi diferente é vivir na multitarefa. Nestes casos, abrir varias frontes pode ter efectos negativos no noso rendemento: diminúe a creatividade, facilita a distracción e afecta a produtividade. 


Un estudo realizado no University College de Londres con 75 persoas revelou que a densidade da sustancia gris nalgunhas zonas do cerebro redúcese en quen están afeitos a usar varios dispositivos dixitais para facer diferentes cousas máis ou menos contemporáneamente.


Estes neurocientíficos analizaron os hábitos de consumo dixital dos participantes, así como as súas características de personalidade e sometéronos a unha proba de Morfometría Baseada en Vóxel para detectar as diferenzas focales na anatomía do cerebro. Así descubriron que quen converteran a multitarea tecnolóxica nun hábito, tiñan menos densidade de materia gris no córtex do cíngulo anterior, unha área que non só intervén no control dalgunhas funcións autónomas do organismo senón tamén na toma de decisións, a inhibición verbal, a empatía e as emocións. De feito, estas persoas tamén puntuaron máis baixo nas probas de control cognitivo e xestión emocional.


Aínda por riba, apreciouse que a multitarefa aumenta o nivel de cortisol, a hormona da tensión, que pode terminar provocando a morte das neuronas cando se mantén en niveis elevados durante moito tempo.



A multitarefa fainos tomar decisións máis impulsivas


Para empeorar aínda máis as cousas, apreciouse que moitas das decisións que tomamos cando estamos inmersos na multitarea son máis impulsivas, o cal nos conduce a cometer máis erros. 


Un estudo realizado en a National Chengchi University desvelou que cando estamos inmersos na multitarea tecnolóxica, por exemplo, adoitamos mostrar unha tendencia a comprar por impulso, para logo arrepentirnos desa compra. Isto débese a que cando estamos a realizar demasiadas cousas a nosa cortiza prefrontal non é capaz de sopesar adecuadamente os proles e os contras, polo que actuamos de maneira impulsiva.


De feito, outra investigación realizada con 1.100 persoas no Instituto de Psiquiatría da Universidade de Londres revelou que a multitarefa pode reducir o noso cociente intelectual en 10 puntos.


A isto súmaselle que ese cambio rápido e continuo de atención dunha actividade a outra fai que o noso cerebro consuma máis enerxía, polo que sentiremos máis cansos en pouco tempo e mesmo seremos máis propensos a sufrir un “apagamento”; é dicir, momentos nos que quedamos en branco ou lagoas na memoria que nos impiden lembrar que fixemos hai apenas uns minutos ou unhas horas atrás. 


O problema é que as funcións de control executivo, como a toma de decisións, pasan por dúas etapas distintas pero complementarias. Na primeira prodúcese un cambio de obxectivo, é cando nos dicimos: "vou facer isto no canto disto outro". Na outra etapa activamos as regras necesarias, desconectámonos co que estabamos a facer para conectarnos co que faremos.


Ambas etapas permítennos pasar dunha tarefa a outra practicamente sen darnos conta, pero se o facemos con demasiada celeridade, chegará o punto en que estas etapas entren en conflito e o noso cerebro se sature. Entón prodúcese ese "apagamento". De feito, si che sucede algo así a miúdo, é un sinal que o teu cerebro che está enviando para dicirche que necesitas baixar o ritmo.


Por tanto, agora xa o sabes: hai que frear e enfocarse nunha soa cousa á vez. Serás máis produtivo e o teu cerebro agradeceracho.

"Non estou gordo, estou forte", ou os perigos da megarexia

0
0

A comida lixo está no seu día a día e pode danar as súas conexións cerebrais.





El país


Padecen sobrepeso ou obesidade —cun índice de masa coporal (IMC) igual ou superior a 25, segundo a OMS— e con todo vénse en forma e saudables. Non é aínda unha enfermidade recoñecida (aínda) nos manuais diagnósticos, pero os expertos xa a identifican e puxéronlle nome: megarexia.


"Nos 90, cando xurdiu o concepto de vigorexia —adicción ao deporte e ao uso de esteroides—, a megarexia estaba considerada como un dos seus sinónimos. Con todo, a comezos do século XXI o vocábulo resucitou, aínda que esta vez para designar a aqueles que se autoperciben  cun peso saudable aínda presentando obesidade", explica o Dr. Néstor Benítez Brito, dietista-nutricionista da Academia Española de Nutrición e Dietética.


A preocupación, de feito, crece ao ritmo do uso da palabra: "Se 500 millóns de persoas padecen obesidade en todo o mundo, é moi probable que unha porcentaxe deles sexan megaréxicos non diagnosticados", sentenza Emilia Isabel Trull Chambo, directora do Centro TITCA e membro do Consello Xeral de Dietistas-Nutricionistas.


Pero, como é posible que alguén non sexa consciente dun problema de sobrepeso?


Confundir a obesidade con volume muscular


Mentres noutras afeccións relacionadas coa alimentación —como a anorexia— os casos en mulleres superan con fartura aos de homes, os expertos apuntan a que a megarexia parece afectar máis aos homes. A causa, en opinión de Pilar Conde, psicóloga e directora técnica da Clínicas Origen, está na "asociación que se fai entre o volume corporal e calidades como forza e vitalidade". Valores asociados á masculinidade e, con todo, moi afastados dos hábitos reais de quen ignoran a súa obesidade: vida sedentaria e mala alimentación.


"Dáse moitas veces en persoas que foron delgadas e non son capaces de asumir o seu novo aspecto, xa que suprimen as percepcións visuais e táctiles relacionadas co aumento de volume do seu corpo e inhiben as conexións cerebrais que permiten aceptar a súa figura", explica Trull Chambo.


Do mesmo xeito que noutros trastornos alimenticios, quen sofren megarexia ou fatorexia (como se coñece en inglés) evitan mirarse en espellos de corpo enteiro ou fotografarse, maldín as básculas e descoñecen o seu peso exacto. Tamén usan pezas folgadas para poder dicir o ancho que lles está o pantalón ou pensan que todos esaxeran cando sinalan un problema de obesidade. De feito, "presentan condutas disruptivas e hostís coa súa contorna máis próxima, se  lles sinalas a súa situación", segundo explica o doutor Ignacio Basurte, responsable da Unidade de Trastornos de Conduta Alimentaria do Hospital Gregorio Marañón.


Esta distorsión na percepción da imaxe, tamén "pode esconder para estas persoas un problema de negación ao non ser conscientes —ou non querer ver— que o seu peso é un factor de risco para a súa esperanza e calidade de vida", explica a doutora Conde. Por ese motivo, non toman medidas respecto diso, comen de forma compulsiva e consumen comida lixo ou calorías baleiras, como bollería industrial ou patacas fritas.


"A comida lixo danou o seu cerebro"


E, como chegan a esa situación? Segundo Trull Chambo pode deberse a "unha malnutrición por exceso de alimentos lixo, que acaba danando as conexións do cerebro". A relación entre a mala alimentación e as funcións cerebrais ten xa unha ampla evidencia científica. Unha investigación lonxitudinal da Universidade Nacional de Australia, publicada en BMC Medicine, atopou que as persoas que consumían comida lixo presentaban un menor tamaño do hipocampo, a zona relacionada coa aprendizaxe, a memoria e a saúde mental.


Tamén un estudo sobre mulleres da Brigham and Women's Hospital, publicado en Annals  of Neurology e referenciado pola Universidade de Harvard, concluíu que as graxas saturadas, como as da carne vermella ou a manteiga, afectan á capacidade de pensamento e á memoria. E un estudo sobre ratas da Universidade de New South Wales, Australia, observou que os danos provocados no cerebro dos suxeitos non eran reversibles.


A isto hai que sumar a lista de enfermidades relacionadas coa obesidade das que alerta a Organización Mundial da Saúde (OMS), como problemas cardiovasculares, diabetes, trastornos do aparello locomotor e algúns cancros.


Axuda psicolóxica e familiar para remitir os síntomas


O primeiro paso, como en calquera destas patoloxías, é aceptar o problema. É moi importante tomar conciencia da imaxe corporal e percibir unha psicoeducación para discernir entre o que é saudable e o que non para empezar a construír rutinas adecuadas: "Aprender a controlar a ansiedade, os pensamentos irracionais e técnicas de prevención ante unha posible recaída", indica Conde. Doutra banda, a experta aconsella que os pais fomenten hábitos adecuados de alimentación e de estilo deportivo a modo de prevención.


Trull Chambo sinala que, "aínda que son difíciles de diagnosticar, é necesario recibir axuda e apoio —tanto da contorna familiar como dun psicólogo experto neste tipo de trastornos— que poida redirixir a forma de pensar e cambiar os hábitos de vida": comezar unha dieta, facer exercicio e aprender a ter hábitos saudables baixo as pautas dun dietista-nutricionista.

Actividades lúdicas para traballar a regulación sensorial

0
0



Red Cenit 


Para a maioría de persoas o equilibrio sensorial é facilmente alcanzado e as ocupacións diarias transcorren con fluidez. Pero, que pasa cando aínda en condicións idóneas, resulta complicado que o neno manteña un estado de alerta adecuado? Cando falamos dun estado de alerta adecuado referímonos á existencia dunha estabilidade emocional, unha regulación sensorial, da conduta, do nivel de actividade e atención, a pesar da variabilidade na intensidade das sensacións do corpo e da contorna.


É preciso, como pais, coñecer as necesidades sensoriais do neno.  Debemos entender que non é a súa intención molestar aos demais. Estes nenos  teñen moita tensión e necesitan canalizala dalgunha  forma. É por iso que é importante atopar un momento do día para engadir este tipo de actividades lúdicas de regulación sensorial con carga vestíbulo/propioceptivas que lles axude a funcionar mellor na rutina do día a día.


As propostas son as seguintes:


Materiais necesarios

Pelota de Pilates
Hamaca/randeeira

Luces de cores

Saquiños de peso

Colchón/sofá/cama

Texturas: arroz, lentellas, fideos, esponxas de distinto tacto (suave, áspero… ) espuma de afeitar

Vibración

Manta ou saba

Patinete

Rolón



ACTIVIDADES 
Botes na pelota de Pilates, tanto en sedestación  como en bipedestación. Canta unha canción, iso sempre axuda a medir o tempo, e si queren seguir botando só teñen que pedilo de forma adecuada. 

Coa pelota pódese traballar en sedestación  o control do tronco e os axustes posturales; pódese aproveitar para engadir algún obxecto como pelotas pequenas de cores e mentres bota, collela e metela nunha caixa  (trabállase a atención, inhibición de estímulos e control óculo-manual)

Tirar da saba. O neno sentado ten que adaptar o seu corpo aos distintos cambios posturales. Podes facer un percorrido polocorredor ou o comedor até levalo ao sofá ou colchón.


Cochoneta ou colchón. Aproveita esa superficie branda para esmagarlles coa pelota ou con almofadas  cada parte do seu corpo, que eles loiten por tentar saír de  aí , que fagan forza (non presionar excesivamente forte).


Que suban e baixen obxectos (cadeira, sofá, cama…); tamén que pasen por baixo deles  arrastrando o seu corpo. Todo iso axudará a traballar  a propiocepción e a conciencia corporal.


Na hamaca pódese traballar, a parte do movemento lineal e relaxación, a atención e o control óculo-manual. Tamén é moi útil a posición de avión para traballar estímulo vestibular dentro da hamaca: cos brazos cara fóra , pásalle  unha corda e que tire cara a adiante  traballando tamén a musculatura escapular, a forza de agarre e a bilateralidad.


Co patinete colocarse de barriga e moverse con ambas as mans cara a adiante para traballar a bilateralidad, a forza en membros  superiores e a coordinación de ambos os membros. Tamén se pode colocar unha corda e que o neno desde o patinete tire cara a adiante .


O rolón é un obxecto que tamén se pode engadir ao circuíto; o neno pódese colocar de barriga e movelo cara adiante  e cara atrás, impulsándose cos pés e coas mans en posición de pronación. Así mesmo, pódeselle colocar distintas texturas nas partes das mans e que nesa posición busque distintos obxectos. Isto tamén axudará a tonificar a musculatura escapular. O rolón tamén se pode utilizar sentado coma se fose un cabalo e movelo con ambos os pés cara á  dereita e cara á  esquerda. Isto axudará a traballar  bilateralidad e equilibrio.


As luces pódelas utilizar a modo de relaxación no recuncho da calma, a modo de xogo: “eu as escondo e unha vez acabes o circuíto telas que buscar” ou a modo de iniciar a comunicación e a atención conxunta.


A vibración é un obxecto máis ben calmante. Podes pasar o estímulo por todo o corpo e que vaia dicindo o nome de cada parte.  Tamén para relaxar xunto coa pelota dando botes.


Os saquiños de peso pódense utilizar tamén a modo de relaxación. Mentres o neno está na hamaca ou tombado no colchón pódenselle pór encima do corpo para facer presión profunda. Tamén para xogar a buscalos  ou a lanzalos  nun cubo exercendo forza digito-palmar.



Importante!

Sempre son xogos que motiven ao neno; nunca forzar, posto que é aí onde se fai máis efectivo o traballo neuronal.

Que o neno elixa con que  quere xogar e como. Axúdalle a desenvolver  non só a iniciativa ao xogo funcional e á resolución de problemas, senón tamén  á ideación, planificación e execución autónoma dunha actividade. Isto logo traducirase na contorna que lle rodea.


É preciso que estean adaptados a   as súas capacidades, nin máis fácil nin máis difícil, con pequenos  retos que teñan que ir alcanzando.


Sempre axuda crear historias que motiven aos nenos para facer os xogos e alcanzar unha regulación sensorial.

O beneficio de que haxa alumnos con distintas capacidades na aula

0
0


Ser conscientes das dificultades dos demais, e tratar de que as diferenzas doutros se comprendan e acepten, fai aos nenos máis tolerantes.

El país


Cando es pai e os teus fillos van ben no colexio, é case inevitable pensar que os que non van tan ben teñen un problema. Pero téndese a crer que o problema é unicamente deses nenos e as súas familias, poucas veces considérase un problema social, ou un problema que afecte a todos como comunidade educativa que somos. E mesmo en ocasións pódese chegar a valorar positivamente que se á parte a eses nenos do camiño dos mellores, para que non lles supoñan un freo aos seus competitivos resultados académicos.


Persoalmente, cando falo do sistema educativo, gústame usar unha imaxe para representalo: a fotografía dun embude. O sistema esixe aos alumnos pasar polo embude. Certamente, algúns embudes teñen moita capacidade, pero o orificio de saída é máis ben pequeno. O sistema alberga a moitos estudantes, a diversidade está garantida de seu, pero só uns cantos pasan polo embude. Unha gran porcentaxe queda arremolinado na parte superior porque non pasan polo buraco.


Como pais de “bos estudantes”, o que outros non saian adiante, poderíanos importar ben pouco. A algúns pais pódelles custar crer que entre eses nenos que se arremolinan no embude hai mozos e mozas cun potencial moi valioso, que non son estúpidos, nin están predestinados ao fracaso. Eses nenos merécense as mesmas oportunidades que os demais, pero para que de verdade téñanas, hai que atendelos correctamente. Habería que aceptalos como son e crer neles, na súa inclusión na sociedade.


En palabras máis técnicas, a eses estudantes que non pasan polo embude, coñéceselles cunhas siglas: Alumnos Con Necesidades Educativas Especiais (ACNEE) e Alumnos con Necesidade Específica de Apoio Educativo (ACNEAE). Atreveríame a dicir que a maioría dos pais non escoitaron xamais estas siglas, a menos claro, que afecte aos seus fillos.


Dentro destas definicións estarían aqueles casos de nenos que teñen algunha dificultade específica da aprendizaxe, padecen Trastorno por Déficit de Atención e Hiperactividade (TDAH), que se incorporaron tarde ao sistema educativo, ou mesmo nenos con Altas Capacidades Intelectuais (sobredotación, superdotación ou como o queiramos chamar). Tamén os que necesiten apoio e atención específica por sufrir trastornos graves de conduta ou discapacidade. Inclúe pois aos afectados por dislexia, discalculia, autismo, Asperger discapacidade visual, intelectual, auditiva, física, etc.


Cando os meus fillos empezaron a ir ao colexio, sorprendeume cando me dixeron que había nenos que saían da aula para ir á clase de PT, outra sigla que non sabía que significaba. Agora se que significa Psicopedagoxía Terapéutica, e ás veces tamén vai acompañada das siglas AL, Audición e Linguaxe. Entón non sabía que significaba todo iso, que implicacións podería ter, nin por que se facía. Con tal descoñecemento, dificilmente poden as familias dos “bos estudantes” que pasan polo embude, sentir algún tipo de empatía polos nenos ACNEE ou ACNEAE. Máis ben, só poden seguir pensando que terán algún problema que deberán resolver eles mesmos. E si encima o neno presenta algún comportamento disruptivo, entón xa o rexeitamento cara a el ou ela estará practicamente garantido.


A solución a todo ese gran conxunto de casos especiais é a Educación Inclusiva. A UNESCO define a Educación Inclusiva como “un proceso orientado a responder a diversidade dos estudantes”. E está relacionado con “a presenza, a participación e os logros de todos os alumnos”. Supón ofrecer unha educación común para todo o alumnado que recoñeza, valore e axústese ás características de cada un deles, tratando de evitar así unha escola segregadora. Así devandito, soa a utopía. Os alumnos con necesidade de apoio nunha escola inclusiva non salguen da aula para ser atendidos, ou o fan nas mínimas ocasións posibles, xa que as metodoloxías usadas son tales que favorecen a aprendizaxe de todos os estudantes, teñan ou non necesidades educativas.


Moitas familias que teñen fillos con necesidades educativas especiais infórmanse, documéntanse, preocúpanse, implícanse e participan máis activamente da educación dos seus fillos, e son por tanto máis sensibles á necesidade de mellorar o sistema e de innovar. Unha das grandes innovacións no ámbito educativo é precisamente a inclusión educativa. Con todo, aínda moita xente asocia innovación educativa exclusivamente ao uso do TIC nas aulas, cando iso é só un dos moitos ámbitos de actuación da innovación.


As lousas dixitais, as tabletas, os móbiles ou os computadores creo que forman parte da transformación dixital das escolas, tamén necesaria, pero non son nin moito menos a única innovación que necesita a educación. Pero, así como vender a idea de que usar un computador vai beneficiar a un “bo estudante” é sinxela, vender a idea de que unha aula inclusiva vai beneficiarlle é complicado. En que pode beneficiar a un estudante sen necesidades educativas que os seus compañeiros con TDAH, dislexia, discapacidade auditiva, autismo ou altas capacidades intelectuais, por citar algúns, sexan atendidos na aula no canto de ser segregados a unha aula á parte? En que beneficia a diversidade na aula a un estudante modélico?


Desde hai anos, no verán, levo aos meus fillos a clases de natación. Case todos os veráns que estiveron nesas clases, coincidiron con algún compañeiro con síndrome de Down. Creo que foi a única oportunidade nas súas vidas que tiveron de compartir un tempo con nenos con esta característica. Estou segura de que ese ratito xunto a eles axúdalles a aceptalos e coñecelos un pouco mellor. Para min o beneficio está claro, posto que a diversidade enriquece ás persoas, fainos máis tolerantes, máis comprensivos, máis abertos. Convivir de maneira activa con nenos con características diferentes é unha experiencia que non se aprende nun libro de texto ou unha lousa dixital.


Ser conscientes das dificultades dos demais, e tratar de que as diferenzas doutros se comprendan e acepten, fai aos nenos máis tolerantes, máis abertos, colaborativos e empáticos. Creo que é unha educación moito máis humana, talvez aos nenos esquézaselles a historia ou as naturais, pero as aprendizaxes derivadas dunha convivencia normal con outros nenos con necesidades diferentes, seguro que son aprendizaxes que perduran ao longo das súas vidas.

Diversidade humana e educación

As pantallas prexudican a atención dos nenos

A disciplina mellora os resultados académicos máis que o número de alumnos por aula

0
0

Pérdese o 20% da clase pondo orde.





El mundo


Nin o tamaño da clase, nin o número de computadores por aula, nin sequera as actividades extraescolares inflúen na mellora dos resultados dos alumnos españois en desvantaxe socioeconómica. A cambio afecta -e en moi elevada proporción- o clima de disciplina que se alcanza na aula. Dio un estudo que publicou a Organización para a Cooperación e o Desenvolvemento Económicos(OCDE) a partir dos datos do último informe PISA.


A investigación, á que tivo acceso O MUNDO, partía do feito de que os estudantes das familias máis pobres tenden a obter moi baixos resultados nas probas de Matemáticas, Comprensión Lectora e Ciencias que se realizan aos alumnos de 15 anos de 70 países. Que factores axudaríanlles a sacar notas máis elevadas?


A OCDE observou que moitos países -entre eles España- melloraron os seus resultados na última década. A proporción de estudantes españois en desvantaxe socioeconómica que desafiaron ao seu destino e, a pesar de todas as dificultades, alcanzaron o nivel 3 (o intermedio) en PISA subiu do 17% rexistrado en 2006 a un 25% en 2015. Incrementos moi grandes rexistráronse tamén en AlemañaPortugal ou Xapón. Este tipo de alumnado prolifera, segundo o ranking da OCDE, nos países asiáticos e Canadá, pero escasea en TurquíaMéxico ou Chile. Por que?


Os investigadores acharon que o 30% da mellora destes resultados explícase por un bo clima disciplinario. Estes alumnos aos que chama «resilientes» «acoden a escolas cun clima escolar positivo onde os estudantes e profesores traballan xuntos nunha contorna ordenada onde non se chega tarde nin se falta a clase». A cambio, os recursos materiais só explican un 10% da variación, segundo detalla o analista da OCDE Francesco Avvisati, un dos autores do estudo.


En España, engade, non se atopou correlación entre a tamaño da aula e os resultados obtidos. Tampouco afectan as extraescolares impartidas nin a cantidade de computadores que se poñan en clase. Si inflúen, para ben, que os profesores non sexan interinos e teñan un proxecto continuado na escola e que os directores teñan capacidade de liderado. Por que os estudantes españois máis necesitados melloraron tanto? Avvisati responde que «o número de alumnos que perderon días de clase ou chegaron tarde se reduciu de forma significativa entre 2012 e 2015».


«Cando hai pouca disciplina na aula e os profesores non teñen suficientes habilidades para xestionalo, os estudantes perden as oportunidades de aprendizaxe que necesitan. De cada hora de clase, por exemplo, só unha fracción de tempo é dedicada realmente á aprendizaxe. Despois duns anos, esas diferenzas poden crear unha brecha substancial entre os estudantes. Os alumnos en desvantaxe non teñen recursos para compensar esta perda», explica Avvisati.


As conclusións da OCDE van na mesma liña dun estudo publicado recentemente por Francisco López Rupérez, director de a Cátedra de Políticas Educativas da Universidade Camilo José Cela, que di que o esforzo, a autodisciplina ou o autocontrol son as claves do éxito. López Rupérez lembra o traballo realizado por Aletta Grisay en 64 escolas de Bélxica no que se constatou que o alumnado en desvantaxe social obtiña boas notas sobre todo nos centros que actuaban «con man de ferro en luva de seda», con profesores esixentes nas súas expectativas. «Eses nenos que, polas súas circunstancias familiares, son os que máis necesitan da escola, non poden ser abandonados pola institución ás súas propias posibilidades. Necesitan ser guiados, encadrados, controlados firmemente no seu traballo escolar».


Os profesores españois de Secundaria aseguran que perden máis do 20% do tempo de cada sesión tratando de pór orde na aula. Os alumnos non atenden ás súas indicacións. Hai ruído e falta de orde. Os estudantes non poden traballar ben e non se pon á tarefa até 10 minutos despois de comezada a clase, que agora dura só 45 minutos.


Este é un dos grandes problemas da escola española, máis aló do debate sobre a Relixión ou a titularidade dos centros educativos. Na media doutros países o caos e a falta de atención son menores, aínda que tamén preocupantes: o 13% do tempo de clase malgástase tentando que os alumnos deixen de armar alboroto.


Os datos proceden do informe TALIS 2013 e cítaos o analista da OCDE Francisco Avvisati, que di que manter a disciplina é o que máis lles custa aos profesores novatos. Por iso non é casual que o estudo atope que os resultados dos alumnos desfavorecidos melloran naquelas escolas onde os profesores levan máis tempo e hai poucos interinos.


Que poden facer as autoridades educativas? «Os educadores, os líderes das escolas e os encargados das políticas educativas poden mellorar o clima escolar con desenvolvemento profesional para os profesores que lles axude a facer un uso máis efectivo das horas lectivas».


«Ter profesores experimentados e motivados é máis importante que ter unha clase con poucos alumnos. Nalgúns países, de feito, as escolas con aulas de tamaño reducido terminan atraendo a unha elevada porcentaxe de profesores inexpertos e pouco cualificados», recalca o autor do traballo titulado Que poden facer as escolas e os países para axudar aos alumnos desfavorecidos a ter éxito en PISA?


Engade que, no caso concreto de España, tamén o ambiente escolar é mellor en «escolas que teñen poucos profesores con contratos fixos e máis experiencia».


Avvisati expón, así mesmo, «intervencións que axuden a construír unha relación máis forte e sincera cos pais e os nenos». Cita o caso de varias escolas francesas situadas en barrios desfavorecidos que empezaron a organizar encontros informais coas familias. «Serviu para reducir os malos comportamentos e mellorar o clima da clase, non só entre os alumnos senón tamén entre os pais que participaron nas charlas».

Son felices os profesores?

0
0

Aos mestres os medios cédenlles pouco a palabra, salvo cando gañan un concurso.





Elvira Lindo :: El país


Se queres tomar o pulso do teu país, escoita aos mestres e os profesores. Se queres que un artigo provoque o anhelado click que fai as veces de fermento na rede, non escribas sobre o que che contaron, porque o que se espera hoxe de calquera columnista é que anime o cotarro, e animar o cotarro significa escribir sobre Cataluña, Puigdemont ou Woody Allen, por pór tres exemplos significativos. A educación interesa ben pouco. Tan pouco, que o gran acordo sobre o noso sistema educativo segue esperando quenda porque antes ha de arranxarse España. Coma se iso fóra a ocorrer algunha vez! Ademais, para que escribir, se cada español leva no seu interior un experto que arranxaría a educación en dúas patadas.


Con curiosidade e moitas dúbidas sobre o que vou dicir tomo a AVE cara a Sevilla para atoparme con profesores de Lingua e Literatura. Empezamos mal: Lingua e Literatura. Esas materias que xunto ás materias artísticas cada vez ocupan menos espazo no programa. Abro o xornal e leo unha entrevista cunha psicóloga que diserta sobre como facer da escola un lugar idílico. Dun tempo para acó, observo que as informacións sobre educación divídense en dúas: ou ben nos ofrecen os resultados deprimentes que ocupamos no ranking educativo europeo e ese día os interlocutores divídense entre os que estrañan a autoridade e os que falan de Finlandia, ou ben son entrevistas con expertos que lles len a cartilla aos mestres porque son antigos, dan clases do XIX, non saben que aos nenos atráeselles con pantallas (Divos meu, son os únicos no Planeta que non o saben!) e descoñecen a fórmula máxica para os nenos entren felices cada día á escola.


Os artigos sobre o noso atraso educativo son deprimentes, pero máis irrita a permanente regañina guay aos sacrificados e a miúdo deostados profesionais do ensino. Aos profes os medios cédenlles pouco a palabra, salvo cando gañan un concurso; os expertos, en cambio, fan uso dela cada dous por tres. E eu, que excéntricamente preocúpome pola educación, pregúntome si non será que tamén estou desfasada en materia educativa, aínda que xuro que sei da importancia que teñen as pantallas porque nas miñas propias carnes sufro un déficit de atención como xamais padecera. A punto estou de claudicar e tacharme de antiga cando me saltan de súpeto (á pantalla) as palabras airadas e luminosas dunha moza mestra, María, que responde desde Facebook á experta do día. María di así: “Non é verdade que deamos clases como no XIX e non me cansarei de repetilo. Todos os días vexo a decenas de compañeiros partirse o lombo por facer das súas clases espazos de reflexión, de descubrimento e debate ante un mundo cada vez máis complexo. Varias veces descubrinme pensando 'oxalá me deron clase así', mentres espiaba polo portelo dunha porta. Todo isto, non o esquezamos, cunha administración que segue sen baixar os cocientes, que non inviste un duro de máis nin favorece a autonomía dos centros, que non pon profesores de apoio e cunha xornada laboral que deixa pouco espazo para practicamente máis nada que as aulas”.


Emocióname que estas palabras veñan dunha mestra que acaba de entrar no mundo do ensino. Espéranlle duras xornadas. O puro oficio require moita enerxía. Recibirá algunhas rifas e algunhas leccións dos pais. Deberá reservarse consideracións reveladoras sobre un alumno ao ser consciente de que o enfrontamento cos seus pais só pode abocar ao desastre. Eu coñezo moitas Marías, das que empezan e tamén das que se xubilan. As teño diante agora, xa en Sevilla, esperando a que lles ilumine un pouco sobre como facer que os seus alumnos escriban bos relatos para ese soado concurso ao que todos nos presentamos de nenos, o de Coca Cola. Pero, que sei eu? Levo algunhas notas. Opino que debemos defender e promover a colaboración dos pais no ensino, non só para fiscalizar o funcionamento dos centros senón para facilitar o traballo do mestre. Dado que estamos ante unha xeración de nenos nerviosos (por que negalo), a consecuencia dun exceso de estímulos que temerariamente non estamos dispostos a rebaixar, non hai maneira de que lle tomen o gusto á lectura si non é acompañándolles no proceso, cada noite, como diversión, como momento de encontro. Non falla: os nenos desexan que os seus pais se divirtan con eles. Gañarán en capacidade de concentración e estarán a construír un recordo que lles ha de acompañar sempre. Teño moita fe no que se aprende en casa.


Os profesores dinme que a Junta de Andalucía prohibe a prescrición de libros de ficción. Aquí entramos no terreo da demagoxia: os contos non teñen valor, por iso sempre han de ser gratis. Ai, eu desexo que haxa moitos pais que desobedezan as normas. E tamén espero que algún experto algunha vez se pregunte pola felicidade dos profesores. Sería revolucionario.


Os nenos aprenden facendo

Viewing all 828 articles
Browse latest View live